Einstein’ın öngördüğü uzay zaman girdabı ilk kez gözlemlendi

Astronomlar, AT2020afhd adlı olay sayesinde Einstein’ın öngördüğü uzay zaman girdabını ilk kez gerçek zamanlı olarak izlemeyi başardı.

Olay, bir yıldızın süper kütleli bir kara deliğe fazla yakınlaşmasıyla meydana gelen gelgit bozulma sürecinde yıldızın parçalanmasıyla başladı. Ortaya çıkan gaz kara deliğin etrafında parlak bir disk oluşturdu.

Bilim insanları X-ışınları ve radyo dalgalarındaki ritmik dalgalanmaları izleyerek bu etkinin kanıtlarını buldu. X-ışını parlaklığı her 19,6 günde bir 10 kattan fazla artıp azalırken radyo gözlemleri de aynı ritmi yakaladı.

Asıl kritik nokta X-ışınlarıyla radyo dalgalarının senkronize biçimde sallanmasıydı; disk ve jet, kara deliğin dönüşüyle bükülen uzay-zamanın etkisiyle yön değiştiriyordu. Bu etki Lense-Thirring presesyonu olarak adlandırılıyor.

Çalışmanın yazarlarından Cardiff Üniversitesi’nden Cosimo Inserra, “Bu çalışma, Lense-Thirring presesyonuna dair şimdiye kadarki en ikna edici kanıtı sunuyor. Dönen bir topacın etrafındaki suyu girdap gibi sürüklemesi misali, kara deliğin uzay-zamanı da peşinden sürüklediğini görüyoruz” dedi.

Gözlemler için NASA’nın Neil Gehrels Swift X-ışını Gözlemevi verileri ile Karl G. Jansky Very Large Array başta olmak üzere çeşitli radyo teleskoplarının verileri birleştirildi. Elde edilen eşzamanlı dalgalanmalar, rastgele bir parlamadan ziyade uzay-zamanın bükülmüş geometrisini ortaya koydu.

Araştırma bulguları Science Advances dergisinde yayımlandı ve Einstein’ın öngörüsünü doğrulayarak kara deliklerin uzay-zamanı sürükleyebildiğini gösterdi.