Astronotlar toprak olmadan uzayda bitki yetiştirmeyi nasıl başardı?

Bu hafta astronot Jessica Watkins, 24 Haziran Cuma günü XROOTS sisteminden turp ve mizuna bitkilerini toplamaya başladı.
Uzun vadeli uzay görevlerini olası kılmak adına astronotların kendi besinlerini yetiştirebilmeleri büyük ehemmiyet arz ediyor. Bu kapsamda Uluslararası Uzay İstasyonunda (ISS) bitki yetiştirmeye yönelik bir dizi çalışma yürütülüyor. Uzay istasyonunda son dehemmiyetde kurulan topraksız üretim metodu ise gerektiğince ilgi çekici.

Astronotlar XROOTS’un ilk mahsüllerini aldı

ISS’de daha evvelce de NASA doğrulusunda uzayda bitki yetiştirme tarafında çalışmalar yapıldı. Bu sistemlerde bitkilerin büyümesi amacıyla tipik olarak toprak ve kil aynısı malzemeler kullanılmıştı. Fakat yeni XROOTS sistemi ise hiçbir şekilde toprak ve aynısı ortamlara gereksinim duymuyor.
Sadece su ve havaya gereksinim duyan bu sistem astronotlar amacıyla de mühim bir basitlik sağlıyor. Çünkü toprak ve aynısı malzemelerden yapılan bitki yetiştirme ortamı karışık ve bakımı zor olabiliyor. Bunun yanı sıra toprağın potansiyel olarak bitki ve astronot sağlığını kötü etkileyebileceği belirtiliyor.
XROOTS sistemi, bu sene Şubat ayında ISS’ye ulaştı. Uzay istasyonun Veggie sistemine birleşik edilen XROOTS ilk mahsüllerini de vermeye başlamış durumda. Bu hafta astronot Jessica Watkins, 24 Haziran Cuma günü XROOTS’tan turp ve mizuna bitkilerini toplamaya başladı.

XROOTS sistemi topraksız bitki yetiştirmek amacıyla çeşitli seçeneklere sahip. Hava bazlı ve su bazlı sistemler amacıyla aynı anda kullanılabilecek aniden çok oda sunuyor. Donanım aynı vakitte kökler de dahil olmak üzere bitkilerin izleyen kameralara da sahip. Bu sayede incelemeciler bitkilerin gelişim süreçlerini de ayrıntılı olarak izleyebiliyor.
Benzer sistemler dünya üstünde de kullanılıyor. Fakat bu sistemleri uzayda kullanmak çoğu zorluğu da yanında getiriyor. Bu zorlukların başında ise yerçekimi sorunu geliyor. Yerçekiminin olmadığı ortamlarda bitkiler değişik şekillerde büyüyebilir. Bunun önüne geçmek amacıyla ise kuvvetli ışıklandırma sistemlerine yer veriliyor. Havalandırma sistemi de bir diğer zorluk olarak öne çıkıyor.

XROOTS sistemi 6 ay süresince test edilecek. Bu süreçte değişik bitkilerin gelişim süreci izlenecek ve bilgiler toplanacak. Uzayda daha uzun vakit geçirmek adına bitki yetiştirmek gerektiğince mühim.